อรรถกถาสมณสูตรที่ 1

ไม่ได้แก้ไว้โดยเฉพาะเหมือนในสูตรอื่น ๆ แต่แก้รวมว่า
"พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสสัจจะ 4 ไว้ใน 4 สูตร นับแต่สูตรที่ 5
มาถึงสูตรที่ 8"

6. สมณสูตรที่ 2

ว่าด้วยผู้ไม่ควร และผู้ควรยกย่องว่าเป็นพราหมณ์

[295] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย อุปาทานขันธ์เหล่านี้ มี 5 อย่าง.
5 อย่างคืออะไร ? คือ อุปาทานขันธ์คือรูป ฯลฯ อุปาทานขันธ์คือวิญญาณ.
ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย สมณะหรือพราหมณ์เหล่าใดเหล่าหนึ่ง ไม่รู้ชัด
เหตุเกิด ความดับสูญ คุณ โทษ และอุบายเป็นเครื่องสลัดออก แห่ง
อุปาทานขันธ์ 5 เหล่านี้ ฯลฯ ย่อมรู้ชัด ฯลฯ กระทำให้แจ้ง ฯลฯ เพราะ
รู้ยิ่งด้วยตนเอง เข้าถึงอยู่.
จบ สมณสูตรที่ 2

7. โสตาปันนสูตร 1

ว่าด้วยพระอริยสาวก ชั้นโสดาบัน

[296] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย อุปาทานขันธ์เหล่านี้มี 5 อย่าง
5 อย่างคืออะไร ? คือ อุปาทานขันธ์คือรูป ฯลฯ อุปาทานขันธ์คือ
วิญญาณ. ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย เพราะเหตุที่อริยสาวกรู้ชัด เหตุเกิดขึ้น
1. อรรถกถาแก้รวมไว้ในสูตรที่ 5

ความดับสูญ คุณ โทษ และอุบายเป็นเครื่องสลัดออกแห่งอุปาทานขันธ์ 5
เหล่านี้ ตามความเป็นจริง. เราตถาคต เรียกอริยสาวกนี้ว่า โสดาบัน
(ผู้ถึงกระแส) ผู้มีการไม่ตกต่ำเป็นธรรมดา ผู้เที่ยงแท้ (ที่จะบรรลุ
อรหัตตผล) ผู้ที่จะได้ตรัสรู้ในภายหน้า.
จบ โสตาปันนสูตรที่ 7

8. อรหันตสูตร

ว่าด้วยพระอริยสาวก ผู้เป็นอรหันตขีณาสพ

[297] กรุงสาวัตถี. ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย อุปาทานขันธ์เหล่านี้
มี 5 อย่าง. 5 อย่างคืออะไร ? คือ อุปาทานขันธ์คือรูป ฯลฯ อุปาทาน-
ขันธ์คือวิญญาณ. ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย เพราะเหตุที่ภิกษุรู้แจ้ง
เหตุเกิด ความดับสูญ คุณ โทษ และอุบายเครื่องสลัดออกแห่ง-
อุปาทานขันธ์ทั้ง 5 เหล่านี้ ตามความจริง. แล้วเป็นผู้หลุดพ้น เพราะ
ไม่ยึดมั่นแล. เราตถาคตเรียกภิกษุนี้ว่า เป็นพระอรหันตขีณาสพ
อยู่จบพรหมจรรย์ ทำกิจเสร็จแล้ว ปลงภาระแล้ว มีประโยชน์ตนได้
บรรลุแล้วตามลำดับ มีภวสังโยชน์สิ้นแล้ว หลุดพ้นแล้ว เพราะรู้โดยชอบ.
จบ อรหันตสูตรที่ 8

9. ฉันทปหีนสูตร

ว่าด้วยการละความพอใจในขันธ์ 5

[298] กรุงสาวัตถี. ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย เธอทั้งหลายจงละฉันทะ
1. อรรถกถาแก้รวมไว้ในสูตรที่ 5
2. อรรถกถาแก้รวมไว้ในสูตรที่ 4